گفتمان مشترک

دکتر محمود سریع القلم به تازگی مطلبی در وب سایتشون منتشر کردن با عنوان

 چرا جامعۀ ما دموکراتیک نمی شود؟

اکیدا بهتون توصیه می کنم حتما یادداشت ایشون رو با دقت بخونید.

دکتر سریع القلم به نکته ی بسیار مهمی اشاره کردن که شاید شما هم مثل من کمتر بهش دقت کرده باشید.

طبقه ی به اصطلاح الیت جامعه ی ما ، مملو از دسته ها و گروه های متعددی است که این دسته ها بعضا با هم هیچ گفتمان مشترکی ندارن.

به این معنا که حتی رفرنس های این گروه ها در منظومه های متفاوتی قرار دارند، آن وقت ما چگونه انتظار داریم که آدم های مختلف این طبقه ی به اصطلاح الیت به یک درک مشترک از یک مفهموم برسند؟

عدالت

قانون

خروج

دعوت می کنم که این روزها به تماشا حاتمی کیا در اکران آنلاین آن بنشینید. اکیدا قصد نداشتم و ندارم به دلایلی درباره ی این فیلم در فضای عمومی بنویسم و حرفی بزنم. اما از شما دعوت می کنم که به معنایی از مفاهیم بالا که در ذهن کارگردان خروج وجود دارد بیندیشید.

چقدر به مفاهیمی که از این واژه ها در ذهن شما وجود دارد ، دور یا نزدیک است؟

فاصله ی درک ما از مفاهیم در این روزگار حیرت انگیز است. البته دلیل آن هم مشخص است. با گسترش اینترنت فرقی نمی کند کجای دنیا باشی. همیشه و همه جا به هر منبعی که بخواهی دسترسی داری.

این در شرایطی است که ما اصلا و اصولا درباره ی پدیده های مدرن نیندیشیده ایم و اصلا بسیاری از این پدیده های مدرن ،‌شاید نیاز ما در آن دوره نبوده که به آن ها فکر نکردیم!

آن وقت چیزی که نفهمیدیم را به زور وارد کردیم. (شاید احساس کردیم بلاخره هرچه نداشته باشد کلاس دارد)

همین شد که بعد از چند سال که حالا اتفاقا هم به آن مفاهمیم نیاز داشتیم و هم دقیقا نمی دانستیم یعنی چی، دست به مفهموم سازی زدیم.

هرکه هم گفت خب این چیزی که شما ساختید ربطی به اون چیزی که در غرب هست و ما این رو از اونا گرفتیم، نداره.

دوستان گفتند: شما نمی فهمید! ما این ها رو بومی سازی کردیم. (بخونید هم وزن خودمون پایین اوردیم)

این شد که مفاهیمی نظیر عدالت  و قانون توسط هر گروهی و با توجه به منافعشان مفهوم پردازی می شود. (بلاخره شاید برای ما آب نداشته باشه ، ولی برای بعضی ها مثله اینکه اتفاقا نان خوبی هم داره)

داشتم فکر می کردم

تازه ما برای عدالت ، قانون و تعابیری از این دست، واژه داریم.

داستان داریم

افسانه داریم

اگر گذشته را نبش قبر کنیم ، بلاخره یک چیزهایی ته مه ها پیدا می کنیم.

ولی برای آن مفاهیم مدرنی  که هیچ واژه ای نداریم چه؟

منظورم آن هایی است که حتی داستان و افسانه ای هم برایشان نداریم.

یعنی اصلا تا بحال بهشان فکر نکرده ایم؟

اصلا آیا می تونیم بهشون فکر کنیم؟

آیا می توانیم لیستی از مفاهیمی که در نقاط دیگر دنیا وجود دارد و ما نداریم ، تهیه کرد؟ آیا اینکار مفید است؟

ما چه مفاهیمی داریم که کمتر نقطه ای از جهان به آن فکر می کند؟

چرا ما برای برخی مفاهیم یکسان، این همه واژه داریم، آیا ما به این مفاهیم خیلی بیشتر فکر می کنیم؟

اصلا ما امروز کجای دنیا ایستاده ایم ؟

آیا ممکن است ما صرفا در توهمی از جایگاهمان قرار داشته باشیم؟

اصلا باید چه کار کرد الان؟

گفتگوی ملی راه انداخت درباره ی عدالت و قانون و مفاهیم دیگر

گروه های مختلف در طبقه ی الیت مدام در تربیونهاشون به هم می تازند، تهش که چی؟

وقتی ما ادبیات یکسانی برای حرف زدن نداریم، چگونه می توانیم به نتیجه برسیم؟

یعنی تنها کاری که باید بکنیم این است که منتظر بنشینیم تا نسل عوض شود و امیدوارم باشیم نسل جدید، گونه ی دیگری فکر کند؟

نظر شما چیست؟

از محمد معماریان تا محمد معماریان

این چند روزی که دیگه حسابی قرنطینه!‌ برمن مسلط شده  و کار کردن برام سخت شده ، به خوندن و شنیدن مطالب ترجمان می گذرونم و واقعا ، چقدرخوبن این تیم ترجمان و چقدر مقالات و کتاب های خوبی رو ترجمه می کنن.

یکی از مترجمان اصلی این تیم ، محمد معماریانه

می خواستم کمی سرچ کنم تا با این آدم بیشتر آشنا شم

 در اولین نتیجه ی سرچ ،‌این محمد معماریان رو پیدا کردم! (پیراهن آبی)

یک میلیون هم فالوور داره

کاری به این ندارم که به عقیده ی من  جایگاه این کجا و آن کجا

حتی به این هم کاری ندارم که از تعداد نظرات و تاریخ آخرین آپدیت ، معلومه همچین هم کسی به وبلاگ محمد معماریان مترجم سر نمی زنه و اون ور ، دوست عزیزمون یک میلیون فالوور داره و نکته ی جالبترش اینجاست که ویدیو هایی که میسازه برای من اصلا خنده دار نیست.

ولی داشتم فکر می کردم چقدر تمام این ویدیوهای به اصطلاح طنز الگوهای فیلمفارسی ها رو دارن بازتولید می کنن. به نوعی میشه گفت امروز که رسانه های رسمی ایران نه می خوان و نه می تونن فرهنگ پاپ جوانان شهری رو نشون بدن ، این ویدیو های طنز اینستاگرامی هستن که به بازنمایی تفکرات، رویاها و آرمان های این طبقه می پردازن و اصلا دلیل اقبال بهشون هم همین نکته است.

داشتم فکر می کردم که چقدر در دوران عجیبی هستیم که به اصطلاح هکرهایی مثل بهروز کمالیان (تامین کننده ی امنیت پیج اینستاگرامی محمد معماریان) ، تبدیل به شومن های کت و شلواری اینستاگرام شدن و تصاویری با بادیگارد و در لوکیشن ولنجک از خودشون منتشر می کنن.

تازه ، بعید می دونم محمد معماریان مترجم با این کتاب هایی که ترجمه کرده ، درآمدی حتی نصف درآمد محمد معماریان اینستاگرامر داشته باشه.

نمی دونم ، فقط می خواستم این اطلاعات که احتمالا به درد هیچ کس نمی خوره رو با شما هم به اشتراک بذارم که دیگه دارم از ادامه ی این شرایط کرونایی خل میشم!

پی نوشت: طبیعتا باید برای رفع هرگونه سو تفاهم تاکید کنم که این متن خدایی ناکرده قصد توهین یا حتی انتقاد نسبت به هیچ کدام از این عزیزان رو نداره و من به شخصه مخلص همه ی دوستان هستم.

هم هوایی

زن در ایران

نگاهی به تاتر هم هوایی

من موفق به دیدن فیلمی از این تاتر شدم که در سالن اکو و با بازی ستاره اسکندری ،‌الهام کردا و باران کوثری به روی پرده رفته و طبیعتا من امکان قضاوت درباره ی سایر اجراهای این تاتر را ندارم.

نخستین چیزی که در طول تمامی داستان ذهنم را درگیر کرده بود ، دکور خود نمایش است. یک آشپزخانه که تقریبا همیشه ، دو تا از سه زن در آن مشغول آشپزی اند. آشپزی ، ظرف شستن ، جمع و جور کردن ،‌همه ی این ها کارهای به اصطلاح زنانه ای هستند که در این سال ها توسط خانم ها انجام شده اند و بنظر می رسد ، دلیل این دکور هم همین مساله باشد.

هم هوایی روایتی از زندگی سه زن است. روایت هایی که به مرور زمان می فهمیم روایت های چه افرادی هستند. تمهید دادن اطلاعات قطره چکانی در شرایطی که نمایشنامه فاقد هرگونه دیالوگی است و عملا بر مونولوگ بنا شده ،‌ ضرورتی دو چندان دارد.

در لحظه ی اول نمایش ، یک عالمه لیمو امانی رها شده روی زمین خودنمایی می کند که در دقایقی بعد ، متوجه می شویم که دلیلش چیست و به علت چه خبری از دست های الهام کردا رها شده اند. لهجه ی الهام کردا جالب توجه است (چون واقعا اطلاعی درباره ی میزان درست بودن لهجه ی شیرازی اش ندارم ،‌جرات نمی کنم صریح تر اظهار نظر کنم ) و استفاده ی مداوم از فلش بک و فوروارد به واسطه ی نوع روایت عالی عمل می کند.

انگار که مشغول دیدن فیلمی هستیم و سه نفر همزمان با هم تدوین موازی شده اند! این تداوم هم با واژه ها حفظ می شود. مثل کسی داستانش را تا واژه ای تعریف می کند و با استفاده از همان واژه شخص دیگری داستان خودش را تعریف می کند.

به این دلیل که بنظرم بخشی از جذابیت اجرا این است که آدم خودش کشف کند چه کسی جای چه چهره ی حقیقی بازی می کند ، چیزی از این عنصر کلیدی نمایش نمی گویم ، ولی به نظرم این نمایش خوب ، می توانست کمی کوتاه تر باشد ،  در دقایق پایانی صرفا قصد احساساتی کردن مخاطب را دارد و انگار از ملات داستانی کافی برای ادامه ی راه برخوردار نیست.

 

 

خنکای ختم خاطره

پیش از این پست اینجا ، آنجا و اون یکی جا درباره ی تعدادی تاتر که جدیدا آن ها را دیدم ، نوشتم.

این پست به یک تاتر با موضوع دفاع مقدس می پردازد.

خنکای ختم خاطره

حمید رضا آذرنگ را به عنوان بازیگری توانا در تاتر همه می شناسند. اما من دفعه ی اولی بود که از او نمایشنامه نامه ای می دیدم و باید بگویم ، متن او ، نشانه دهنده ی شناخت خوب او نسبت به خانواده ی شهداست. (بنظر میاد اینکه تا ۱۸ سالگی در اندیمشک زندگی کرده ، به شناخت بیش از پیش این آدم ها کمک زیادی کرده باشه)

البته شناخت خوب آذرنگ از فرهنگ ایران را می توان در بخش های استفاده از نوحی و مرثیه خوانی به سبک و سیاق محرم به خوبی متوجه شد.

او به خوبی احساسات مخاطبان را در اختیار می گیرد تا همراه با طنزی هوشمندانه ، روایتی تراژیک از خانواده های شهدای جنگ ارایه دهد.

داستان ، از پیدا کردن رزمنده ای که ن یوسف نام دارد ، آغاز می شود ، اما رزمنده نمی تواند حرف بزند و بنیاد شهید ، الان این همه سال بعد از جنگ چگونه باید یوسف را به خانواده اش برساند.

کارمندان بنیاد شهید به خانه های خانواده ی شهدایی که شهید گمنامشان یوسف نام دارد می روند تا بفهمند یوسف داستان ما متعلق به کدام خانواده است.

دکور هوشمندانه که شکل یک بازی ماز است ، طراحی لباس درخشان که با رنگ های خاکستری اش به خوبی فضا سازی می کند و استیج در وسط تماشاگران ،‌همه و همه به خوبی کارکشتگی نیما دهقان ، کارگردان اثر در هدایت این مجموعه را به ما نشان می دهد.

بازی بازیگران عالی است و بازی آذرنگ حیرت انگیز است ، نمایش به خوبی از خود مدیوم تاتر بهره می برد و مخاطب را احساساتی می کند و با خانواده های این شهدا همراه می کند.

اما شاید نقطه ی ضعف نمایش همینجاست. هرچند که این مساله احتمالا برمی گردد به سلیقه ی تماشاگر ایرانی ، اما عموم نمایشنامه های ایرانی به طرز اغراق شده ای علاقه به احساساتی کردن مخاطب دارند و به نظر می آید از نظر مفهوم ، خیلی دست پری ندارند.

این دقیقا مشکلی است که در پایان نه چندان خوب کار ، بیشتر خودنمایی می کند.

هرچند با تمام این تفاسیر و اینکه تنها نسخه ای کم کیفیت با صدای دیستورد! از این نمایش روی یوتیوب موجود است ،‌شما را به دیدن این نمایش خوب دعوت می کنم.

 

کلاه قرمزی

 

دیدن کلاه قرمزی ، خصوصا در ایام کرونا انگیز کنونی ، حتما یک اقدام منطقی و مفرح بخش است. در دوره ای که تلویزیون مملو از برنامه های سخیف و مبتذل و کم مایه که نه،‌بی مایه است ، وجود این برنامه غنیمت است.

هر چند که متاسفانه یکی دو سال است که فصل های جدید این مجموعه هم ساخته نمی شود ، اما قصد دارم در این یادداشت به یکی از بخش های جذاب این برنامه ،‌یعنی آیتم نمایشی آن بپردازم. آیتمی که به طور خاص به انجام یک نمایش ، مثلا اتللو می پردازد.

البته در این یادداشت قصد دارم به مجموعه نمایش هایی که با موضوع خواستگاری در کلاه قرمزی ساخته شده اند ، بپردازم.

دکور

شاید بتوان جالب ترین و متفاوت ترین المان این مجموعه نمایش های ایرانی را در بک گراند تصویر دید!‌ جایی که یک فرش نصب شده. برای من که خیلی جالب بود.

تعدادی المان کوچک هم تدارک دیده شده که با آن ها نمایش اجرا شود.

بازیگران

با توجه به اینکه در این مجموعه اکثر بازیگران مرد هستند و در نمایش های خواستگاری حداقل نیمی از پرسوناژ ها باید زن باشند ، در نتیجه عروسک ها باید تغییر جنسیت بدهند که این خود طنز بیشتری ایجاد می کند.

گریم و لباس

عموما با استفاده از روسری ، چادر ، سبیل ، گل سر یا چیزهایی از این قبیل عروسک ها تغییر شکل می دهند.

المان های تصویری مثل آنتن

هرچند به خاطر ذات ماهیت کار ، در بخش هایی اثر بیش از حد بر کلام تکیه دارد و می توان آن را مشابه یک نمایشنامه ی رادیویی دانست ، اما تیم تمام تلاش خود را کرده تا حد نهایت آن را تصویری کند.

از خواستگاری رفتن برای یک آنتن (و آن را در تصویر می بینیم) تا خواستگاری رفتن برای مداد.

 

 اصل ماجرا و محور جانشینی

تصور کنید بخواهیم داستان خواستگاری یک پسر و دختر را تعریف کنیم. چی میگیم و چه اتفاقی می افتد؟

حالا جای پسر و دختر ، یک کاغذ و قلم یا یک چای و قند بزارید. این اتفاقیه که در ساخت ماجرا می افتد. اما هدایت این اتفاق تا اوج دیوونه بازی فقط ازدست یک تیم خلاق و کاربلد برمیاد.

در حقیقت تمام شوخی های این به اصطلاح نمایش های ایرانی اشاره به چیزهایی در زندگی ما آدم ها داره که دیدیمش ، فقط احتمالا از زوایه ی یه قندون یا چایی باهاش برخورد نکردیم.

شگرد مجموعه ی کلاه قرمزی اینه که در قالب داستان هایی ساده از دنیای عروسک ها ، ما رو با جهان انسانی که درش زیست می کنیم بیشتر آشنا می کنه.

پی نوشت: پیش از این و در این مطلب به فیلم کلاه قرمزی پرداخته بودم.

درخت بلوط

(این متن داستان را لو نخواهد داد)

پیش از این در این پست و این پست درباره ی چند تاتر نوشتم.

درخت بلوط ، نمایشی خلاقانه از وحید رهبانی است که به عنوان یک اثر تجربه گرایانه از نمایشنامه ی تیم کراوچ ، بسیار جالب توجه است.

رضا مولایی در نقش شخص هیپنوتیزم کننده در کنار بازیگری بازی می کند که هر شب اجرا متفاوت است و هیچ پیش زمینه ای از متن ندارد و تازه سر صحنه برای اولین بار فیلمنامه را می خواند.آدم های مختلفی ، از مهدی پاکدل و پیمان معادی تا امین تارخ و داریوش مودبیان و حامد بهداد نقش بازیگر مهمان را بازی کرده اند. شبی که من دیدم ، شب علی سلیمانی بود.

هرچند که به نظر می رسید در برخی لحظات واقعا (بعضی لحظات هم تعمدا) ناهماهنگی هایی پیش می آمد ، اما در مجموع کار به خوبی پیش رفت.

هرچند که داستان اثر تا اندازه ای تکراری بود و خیلی از عنصر تعلیق خبری نبود ، اما به نظر من که با اثری مدرن و جذاب از نظر فرمی طرف بودیم.

به نوعی این تاتر داشت خود قواعد و جهان تاتر را به بازی می گرفت.  علی سلیمانی نقش های مختلفی بازی می کرد و به جای درخت بلوط ، یک لیوان یک بار مصرف!‌ می گذاشت.

تاتر به نوعی بازی در بازی بود. یعنی نمایش یک نمایش دیگر(نمایش هیپنوتیزم)

هرچند تعاملی که تاتر درخت بلوط با تماشاگران ایجاد کرده بود ، دم دستی بود ، ولی باز هم به نسبت سایر آثار ، جالب توجه بود.

نکته ی جالب توجه دیگر این بود که تقریبا از هیچ دکوری در طول اثر استفاده نمی شد. ولی ما طبق روایت به مکان های مختلفی سفر می کردیم.

اتفاقات متعددی بر سر پرسوناژ ها می افتد . ولی ما فقط اکت آن را می بینیم. این اکت از صدای ریخته شدن باران و سرد بودن هوا می تواند باشد (ما اکت لرزیدن رو می بینیم) تا هر چیز دیگری.

از موسیقی خاص هم به عنوان موتیفی برای شرطی سازی استفاده میشود ،‌به گونه ای که می دانیم هر موقع چنین صدایی آمد ، ممکن است چه اتفاقی بیوفتد.

در مجموع درخت بلوط ، حداقل ارزش یک بار دیدن را دارد.

درخت بلوط ، نمایشی خلاقانه از وحید رهبانی است که به عنوان یک اثر تجربه گرایانه از نمایشنامه ی تیم کراوچ ، بسیار جالب توجه است.

رضا مولایی در نقش شخص هیپنوتیزم کننده در کنار بازیگری بازی می کند که هر شب اجرا متفاوت است و هیچ پیش زمینه ای از متن ندارد و تازه سر صحنه برای اولین بار فیلمنامه را می خواند.آدم های مختلفی ، از مهدی پاکدل و پیمان معادی تا امین تارخ و داریوش مودبیان و حامد بهداد نقش بازیگر مهمان را بازی کرده اند. شبی که من دیدم ، شب علی سلیمانی بود.

هرچند که به نظر می رسید در برخی لحظات واقعا (بعضی لحظات هم تعمدا) ناهماهنگی هایی پیش می آمد ، اما در مجموع کار به خوبی پیش رفت.

هرچند که داستان اثر تا اندازه ای تکراری بود و خیلی از عنصر تعلیق خبری نبود ، اما به نظر من که با اثری مدرن و جذاب از نظر فرمی طرف بودیم.

به نوعی این تاتر داشت خود قواعد و جهان تاتر را به بازی می گرفت.  علی سلیمانی نقش های مختلفی بازی می کرد و به جای درخت بلوط ، یک لیوان یک بار مصرف!‌ می گذاشت.

تاتر به نوعی بازی در بازی بود. یعنی نمایش یک نمایش دیگر(نمایش هیپنوتیزم)

هرچند تعاملی که تاتر درخت بلوط با تماشاگران ایجاد کرده بود ، دم دستی بود ، ولی باز هم به نسبت سایر آثار ، جالب توجه بود.

نکته ی جالب توجه دیگر این بود که تقریبا از هیچ دکوری در طول اثر استفاده نمی شد. ولی ما طبق روایت به مکان های مختلفی سفر می کردیم.

اتفاقات متعددی بر سر پرسوناژ ها می افتد . ولی ما فقط اکت آن را می بینیم. این اکت از صدای ریخته شدن باران و سرد بودن هوا می تواند باشد (ما اکت لرزیدن رو می بینیم) تا هر چیز دیگری.

از موسیقی خاص هم به عنوان موتیفی برای شرطی سازی استفاده میشود ،‌به گونه ای که می دانیم هر موقع چنین صدایی آمد ، ممکن است چه اتفاقی بیوفتد.

در مجموع درخت بلوط ، حداقل ارزش یک بار دیدن را دارد.