امروز
وسط زیر و رو کردن ویمو بودم که یه ویدیوی خیلی جالب پیدا کردم.
واقعا اتظارش رو نداشتم با یه ویدیو از یه کارگردان ایرانی درباره ی دورانی که بعد از مهاجرتش به آمریکا تجربه کرده بود مواجه بشم.
جالبه که من چیز زیادی راجع به فیلم و کارگردانش تو سایتای فارسی پیدا نکردم.
اگه خواستید درباره ی نغمه فرزانه هم بیشتر بدونید می تونید به اینجا مراجعه کنید.
توجه: راوی این داستان شخص دیگری بوده
دو تا پسر با یه دختر حدودا 23-24 ساله اون ور لمیز نشستن و دارن بازی میکنن
هرچی هست دارن درباره ی پسر تنهای اون ور کافه حرف میزنن ، دختره ترسیده
خیلی استرس داره
ولی می خنده
دوستاش بهش می گن برو جلو
نترس
ولی دختره هی دل دل می کنه
می ترسه
نگاه می کنه ، می خنده و به دوستاش نگاه می کنه
پسر اون ور کافه هم انگار میدونه چه خبره
یه ته لبخندی داره و داره زیر زیرکی گوش میده
دختر میره سمت پسر:
"با من ازدواج میکنی؟"
یکی از پسرا داره بلند میشه
اون میترسه ، ولی نه به اندازه ی دختر
پسروسط کافه به شکل مضحکی میرقصه
بعدم میره سمت یه گروه دختر و پسر و از نوشیدنیشون میخوره
حالا نوبت پسر سومه
پسر پا میشه
لامپ بالا سرش رو در میاره و با لامپ کناری اش عوض میکنه
دختر بلند میشه ، میره کنار یه دختر دیگه و کتابش رو میگیره!
میگه می خوام صفحه 85 کتابت رو بخونم!
...
نوبت نفره بعدیه که بازی کنه
ینی چیکار میکنه؟
اگه من می خواستم بازی کنم
احتمالا بازی رو خیلی سخت تر کردم
چیه این مسخره بازی ها
چی کار دارن میکنن ؟
به لباشون اشاره می کنن و می خندن
شت!
چرا هر سه تاشون دارن منو نگاه می کنن و می خندن؟!
کافه لمیز
ساعت 3:10 دقیقه ی ظهر
( عکس متعلق به یک ساعت و نیم بعده که همه شخصیت های داستان رفته بودن)
جمعه شب که برای ورک شاپ مهرداد اسکویی در حاشیه ی سی و پنجمین دوره جشنواره ی فیلم کوتاه تهران در زیرزمین پردیس ملت نشسته بودم و دکتر الستی ، پایان نشست رو اعلام کرد ، به خیلی چیزا فکر می کردم.
به اینکه مهرداد اسکویی ، مشهورترین و پرافتخار ترین مستند ساز کشورم ، وقتی که راجع به اتفاقاتی که درون خودش سر فیلمبرداری فیلم آخرش افتاده بود صحبت می کرد ، بغض کرد و گفت: " من درد دارم که این فیلما رو میسازم"
اسکویی گفت، فقط یه منتقد فرانسوی تا حالا بهش گفته تو درد داری.
فقط یه منتقد فرانسوی گفته: تو پدر و پدربزرگت زندانی سیاسی بوده ، پدرت سه بار ورشکست شده و تو در سن 15 سالگی می خواستی خودکشی کنی.
اسکویی گفت که هرشبی که از سر فیلمبرداری رویاهای دم صبح برمی گشته خونه ، دوش می گرفته و از زیر دوش شروع می کرده به گریه کردن تا وقتی که بره زیر پتو و بخوابه.
به این فکر می کنم که اسکویی گفت از شهر زیبا( کانون اصلاح تربیت دختران) تا الهیه (خونش) رو پیاده رفته تا بتونه با جایگزینی یک درد جسمی عوض یک درد روحی ، خودشو سرپا نگه داره.
به اینکه هر روز میرفته استخر و انقدر شنا می کرده تا ماهیچه هاش به سوزش دربیان.
به این فکر می کردم که مهرداد اسکویی گفت: " من تنهام ، خیلی تنها ، همه فکر می کنن برعکس اینه ، ولی خصوصا بعد از ساختن فیلم اولتون ، خصوصا اگه موفق بشه خیلی تنها میشید."
به اینا فکر می کنم و به یه حرف دیگه
اسکویی می گفت: مهم نیست موضوعت چیه
مهم اینه که پرداختت چیه
می گفت :
تماشاگرا نمیان فیلم ببینن
اونا میان تا فیلمساز ببین
اون اینو نپرسید
ولی من از اون لحظه مدام از خودم می پرسم:
من چقد آمادم که بقیه تماشام کنن؟
من چقد آدم خفن و جذابی هستم که بقیه حاضر باشن وقتشون رو بزارن و داستانی که من میگم رو گوش کنن؟
دیشب پایان جالبی داشت
از اکران فیلمهای مستند منتخب جشن خانه سینما میومدم که در ایستگاه مترو ، محمد رضا اصلانی ( قبلا در این پست از او نقل کرده بودم) به همراه یکی از دوستانش رو دیدم که دو تا جوون دورش کرده بودن و احتمالا ، راجع به سینمای منحصر به فرد و متفاوت اصلانی مشغول ابراز فضل بودن و اصلانی هم فقط سر تکون میداد و سعی میکرد احترام اون ها رو حفظ کنه.
سوار مترو هم که شدن ،محمد رضا اصلانی و دوستش که انصافا پا به سن هم داشتن ، سرپا وایسادن و دو تا جوون بیخیالشون نشدن.
من که از دور مشغول دیدن گپ و گفت میون اون ها بودم ، خسته شدم و نشستم!
ولی مگه محمد رضا اصلانی و دوستش خسته میشدن!
بعد از چنتا ایستگاه ، خط رو عوض کردیم. توی همون لحظاتی که توی ایستگاه منتظر بودیم تا مترو جدید بیاد، شیش هفت نفر اومدن و از اصلانی آدرس پرسیدن ! و اصلانی هم با حوصله ی تمام ، عین یک مسول اطلاعات مترو ، همه رو راهنمایی کرد.
بعد هم که سوار مترو جدید شدیم ، آخرین نفری که نشست ، محمد رضا اصلانی بود.وایساد ببینه همه نشستن ، بعد خودش نشست.
توو فکر این بودم که محمدرضا اصلانی چه آدم خاکی ایه که از قطار پیاده شد.
اما ایستگاه آخر خیلی اتفاقی (سر اینکه مترو آخر شبی خلوته!) با دوستش هم کلام شدیم و دوستش یهویی گفت: میدونی آدمی که الان کنار من بود ، یکی از بزرگترین فیلمسازان ایرانه؟
و منم گفتم بعععله ، خوبم می دونم.
خلاصه بحثمون گل انداخت و فهمیدم ، دوست محمد رضا اصلانی شاعره و در نهایت هم ، کتاب شعرش رو بهم هدیه داد و یه یادگاری خیلی جالب برام نوشت.
چند روز قبل هم در جلسه ای شرکت کردم که در پایان جلسه، بهم هدیه ای بسیار ارزشمند دادن که باعث شد، تمام خستگی این روزها از تنم بیرون بره
ببینید
همه ی این ها باعث شد تا با خودم فکر کنم ، چقدر یه روز میتونه عجیب و متفاوت باشه
چقد یادگاری و هدیه هایی که به شکل غیر منتظره به آدم می دن می تونه حال آدم رو خوب کنه
و چقد مهمه که منم برای اطرافیانم همچین کاری بکنم.
شما چطور؟
شما چقد سعی می کنید با دادن یادگاری به آدما ، خودتون رو در ذهن اون ها جاودانه کنید؟
نوشته شده در تاریخ پنج شنبه 97/8/3
پیش نوشت: این متن ارجاعات زیادی به متن زوربای یونانی داره و ممکنه باعث لو رفتن بخش هایی از داستان بشه ، به همین دلیل ، توصیه می کنم اگر دوست دارید، اول حتما کتاب زوربای یونانی رو بخونید ، بعد این یادداشت رو بخونید.
زوربای یونانی یکی از بهترین کتاباییه که تا بحال خوندم. خصوصا به دلیل حضور خود شخصیت زوربا ، سرشار از شور و هیجان و امیده و البته شخصیت مقابل او، یعنی خود راوی داستان از اون موجودات کرم کتابه که همه چی رو سخت میگیره ، ولی از زوربا خوشش میاد و احساس می کنه زوربا همون چیزیه که اون نیازش داشته
این رمان زیبای نیکوس کازانتزاکیس ، داستان یک پیرمرد بی سواد اما ظاهرا شاد و شنگولی به نام زورباست که از زبان رییسش ، ینی یه پسر نسبتا جوون و اهل کتاب ثروتمند روایت میشه که به جزیره ی کرت می روند تا معدنی دایر کنند. البته که برای جوان کار صرفا یه بهونه است برای اینکه مدتی از کتاب خوندن دست بکشه و وقت بیشتری با زوربا بگذرونه.
سومین شخصیت مهم این داستان ، بانو هورتانس ، بیوه زنی تنهاست که در کرت ( همون جایی که زوربا و راوی مشغول دایر کردن معدن هستن ) مهمانسرایی دارد. زوربا از آن مردهای شیطون است! و عقیده دارد که باید قدر موجوداتی نظیر بانو هورتانس را دانست و کلا زن ها موجودات عجیبی هستند و اصلا انسان نیستند و باید تا می توان آن ها را به آغوش کشید و کارهای دیگر کرد؟!
اما در طرف دیگر ماجرا ، راوی داستان کاملا موجودی خنثی است و عقل و منطق را بالاتر از هر مساله ای می داند و کلا هیچ احساس خاصی نسبت به زن ها ندارد ( یا اگر دارد ، معمولا بروز نمی دهد) و از طرفی هرچند که به رفتارها و طرز زندگی زوربا به دیده ی تحسین نگاه می کند ، اما تا آخر داستان (مرگ زوربا) او به همان سبک سابق خودش زندگی می کند و روش زندگی خودش را تغییر نمی دهد.
اما کدام یک
زوربا ، راوی یا بانو هورتانس
برنده بازی زندگی اند؟
بنظر من
هیچ یک
به نظر من زوربا قهرمان نیست. چرا که هرچند روابط بسیار زیادی را تجربه کرده و در هر کوی و برزنی برای خود خاطره ساخته است! اما زوربا در بیشتر عمرش تنهاست و فقط اندک زمانی تنها نیست که عاشق شده ( زوربا چند بار در بین تمام این رابطه ها عاشق می شود) .
به نظر من ، ظاهر زوربا انسانی مملو از شادی است.شاید هم واقعا زوربا احساس شادی و مسرت می کند ، ولی این قضیه برای خیلی از آدم ها ( مثل راوی داستان) کار نمی کند. چرا که راوی با نگاه دیگه ای همه چیز رو نگاه می کند و هرگز نمی تواند مثل زوربا و مثل یک آدم بی سواد اطراف را نگاه کند. او آدم اهل مطالعه است و با یک سری جفنگیات و تصورات احمقانه ی عامیانه ، کنار نخواهد آمد.
پس علی رقم نظر برخی از افراد ،بنظر من زوربا به هیچ عنوان قهرمان نیست.
این را که چند وقت پیش ، به دوستی می گفتم ، موافق بود که زوربا قهرمان نیست و می گفت ، قهرمان داستان راوی است.
اما راستش به عقیده ی من راوی داستان هم قهرمان ماجرا نیست. چرا که با وجود اینکه همیشه زوربا را تحسین می کند ، ولی خودش به سبک زوربا زندگی نمی کند. اگر زندگی زوربا را دوست داری ، پس تلاش کن که آن شکلی بشوی و اگر با سبک زندگی خودت موافقی ، پس این شدت از تحسین زوربا دیگر چیست؟
اگر از من بپرسید ، روزبا و راوی مکمل یکدیگرند و اصلا در کنار هم است که معنا دارند و راز موفق بودن این کتاب هم اینجاست که کازانتزاکیس با هوشمندی این دو را در کنار هم قرار داده.
و اما امیدوارم کسی نیاید و بگوید: بانو هورتانس قهرمان است!
چرا که علی رقم چیزی که شخصیت های داستان در تمجید جوانی بانو هورتانس می گویند ، بانو هورتانس هیچکس نیست. او هرگز بانوی اول هیچ ابر قدرتی نبوده. نه، او صرفا زنگ تفریح فرماندهان سه کشتی نظامی روس ، انگلیس و ایتالیا بوده (راستش اسم سه کشور رو یادم نمیاد، درست نام برده باشم) او هیچکس نیست. او تنها زنی ضعیف است که تشنه ی محبت است ، اما چون راه اشتباهی را برای اینکار پیش گرفته ، تنهاست. چه امروز که پیرزنی تنها در کرت است و چه حتی آن روزهایی که معشوقه ی فرماندهان کشتی های نظامی بزرگ لنگر گرفته کنار ساحل کرت بوده. بانو هورتانس ، صرفا یک موجود قابل ترحم است.
فرماندهان به محض تموم شدن ماموریتشان ، ساحل کرت را برای همیشه ترک می کنند و بانو هورتانس را به کرت باز می گردانند. فرماندهان هیچ ارزشی برای بانو هورتانس قائل نبودند.
حتی خود زوربا هم خیلی ارزشی برای او قائل نبود
که اگر بود
اگر برایش بانو هورتانس مهم بود
قطعا هرچه داشت و نداشت و هرکاری بلد بود را انجام می داد تا بانو هورتانس احساس تنهایی و بی کسی نکند.
حقیقتا لقب بانو برای هورتانس مناسب نیست.
او نهایتا هورتانس باشد.
در همین سطح
انسان ها تنها هستند و این یک تراژدی واقعی است.
اما زمانی که آدم ها عاشق می شوند .
برای لحظاتی انگار احساس می کنند که وجودی در کنارشان هست که تنهایی شان را کامل می کند.
روح و جسمانی کنارشان قرار دارد که انقدر با آن راحت و صمیمی اند که انگار بخشی از وجود خودشان است.
و این ، گمشده ای است که هیچ کدام از سه شخصیت داستان ندارند
به زبان دیگر
هیچ کدام از این سه عاشق نیستند
پس برنده نیستند و به عنوان یک بازنده زندگی می کنند.
اما پس برنده چه کسی است؟
اگر از من بپرسید
هرسه!
به این معنا که بدون شور و شوق زوربایی و دانش راویی ، برنده بودن ممکن نیست و این امید هورتانس است که هرچند ممکن است امید کور باشد ، ولی پیش راننده است و این سه موجب می شود انسان نه الزاما برنده ، که حداقل در بازی زندگی ، بازنده ای سرافراز باشد.
در نهایت
خال از لطف ندیدم دو پاراگراف از کتاب رو بنویسم.
پانوشت: حتما توصیه می کنم زوربای یونانی رو با ترجمه ی محمد قاضی بخونید. چرا که اون موقع به تعبیر خود قاضی ، دارید زوربای یونانی رو با ترجمه ی زوربای ایرانی می خونید.
دلیل اینکه در طی این مدت حسابی کم کاری بوده ام و جز پست دیروز ، مدت زیادی است که چیزی ننوشته ام ، این است که چند مساله ی مختلف در ذهنم شکل گرفته که ربط خاصی به هم ندارند ، اما گفتم شاید توو ذهن شما بتونن یه ربط هایی به هم پیدا کنن .
در این مدت دو پست جذاب در وبلاگ یک پزشک درخصوص روزهای آخر شوروی منتشر شد که شدیدا دعوتتان می کنم ، این دو پست را بخوانید.
در پی کسب آزادی بودند، اما به جنون مک‌‌دونالد مبتلا شدند!
امروز تموم شد بلاخره
بعد از نزدیک به دو ماه ، کار و خوندن شبانه روزی و خونه نشینی (بدترین و نامانوس ترین بخشش ، همین آخریه)
تموم شد.
من یه ایراد وسواسی دارم که تا زمانی که تمام منابع در دسترسم رو نخوندم.
شروع به کاری نمی کنم.
این دو ماهه هم ، آرشیو 9 ساله ی یک سایت رو ، هر مطلبی اش که احساس کردم جذابه و ممکنه بدردم بخوره خوندم.
( تقریبا یک چهارم تمام مطالب سایت)
البته که اصلا کار راحت و خیلی وقتا جذابی نبود.
ولی خب انجامش دادم.
در حوزه ی فیلم مستند ، سه سایت وجود داشته که عبارتند از:
1) پیک مستند
2) ومستند
3) رای بن مستند
پیک مستند متعلق به روبرت صافاریان بوده و بنا به دلایلی دیگه حتی در دسترس هم نیست . اما بخشی از آرشیو اون سایت رو این روزها میشه در خود وبسایت صافاریان جستجو کرد.
ومستند هم دیگه در دسترس نیست و اصلا هیچ دیدی ندارم که چی میگذشته توش.
و سایت رای بن مستند که مسئولش امیرحسین ثنائی و هرچند هرگز افتخار دیدار و آشنایی باهاش رو نداشتم ،ولی واقعا دمش گرم که همچین وبسایتی رو به شکل خصوصی راه اندازی کرده .
البته ، نکته ی جالب توجه دیگه اینه که رای بن مستند ، این روزهای مجری طرح مجله ی سینما حقیقت ( تنها مجله ی تخصصی این روزهای حوزه ی مستند) وابسته به مرکز گسترش سینمای مستند و تجربیه.
دیگه سایت رای بن مستند آپدیت نمیشه و نویسندگان اون ( و احتمالا دو سایت دیگه) همه در مجله ی سینما حقیقت می نویسن که این مساله ، خود نشون دهنده ی وضع اسفناک فرهنگی مملکت و علاقه ی حاکمیت برای زیر نظر قرار دادن مجموعه های خصوصیه.
به هر صورت ، بعد از نزدیک به دو ماه و خواندن نزدیک به 300 پست ، هم احساس خستگی زیادی می کنم و هم بنظرم دانش و اطلاعاتم در این زمینه بیشتر شده. ( خصوصا درباره ی سینمای مستند ایران)
ولی باید این مطالب رو می خوندم تا فیلم مستندی که مشغول ساختش هستم (باباکرم) کیفیت مد نظرم رو داشته باشه.
جلوی آینه وایساده بود و با ترس
به این مرد جدید نگاه می کرد
هنوز چند ساعتی نگذشته از زمانی که یکی از بزرگترین قسمت های وجودش رو
جایی
جا گذاشته بود
میگن آدم وقتی از کسی جدا میشه
انگار بخشی از وجودش رو اونجا جا میذاره
بعد یه مدت به خودت میای میبینی هیهات
خودت رو کلا جا گذاشتی!
دیگه من نیستی!
دیگه چیزی از خودت باقی نمونده
هرجا رفتی
یه تیکه از خودتو جا گذاشتی
و اینجا
جلوی آینه
من دارم به آخرین بخش وجود خودم که برام مونده نگاه می کنم
بنطرتون بازم قمار کنم؟
بنظرتون آخرین بخش وجودم رو به کسی هدیه بدم؟
گاهی وقتا با خودم فک می کنم که بقیه هم وجودشونو پیش من جا گذاشتن
هرکس به اندازه ی بزرگی اش
بعضیا بیشتر
بعضیا کمتر
و وای از اون روزی که
بخش بزرگی از یه آدم پیش تو جا بمونه
اون موقع دیگه من تو
کم کم تبدیل میشه به من اون!
می فهمیی!
دیگه من اون به من شما غالبه
دیگه خودتون نیستید
دیگه اونید
می فهمید!
همونی که وجودش رو پیش تو جا گذاشته
تو اونی
اریک شاندل
